سو مصرف غذا یا دارو یکی از علت های مسمومیت یا حتی مرگ در بین نوجوانان شناخته شده است یک روز جمعه که کشیک بخش داخلی بودم، یک دختر نوجوان را با علائم ضعف و بی حالی درد قفسه ی سینه، تنگی نفس و سردرد از محل برگزاری آزمون به اورژانس آورده بودند. وقتی شرح حال بیمار را گرفتم تعجب کردم… بیمار خانم ۱۸ ساله بدون سابقه ی بیماری خاص، با علائم (بالاتر گفتم) به اورژانس آورده شده است، بیمار ذکر می کند که صبح امروز جهت کاهش استرس برای شرکت در آزمون ، ۱۰ عدد قرص پروپرانولول ۱۰ مصرف کرده است… بله درست شنیدید ۱۰ عدد… این دختر خانم احتمالا فقط اطلاعات سطحی راجع به این قرص داشته وگرنه هیچ وقت مسمومیت و ایست قلبی ناشی از پروپرانولول را شوخی نمی گرفت بیمار پس از تجویز دارو و تحت نظر بودن، با حال عمومی خوب مرخص شد…. رقابت ناسالم، عدم اهمیت دادن به سلامتی، توجه نکردن به فیزیولوژی طبیعی بدن و… همه و همه باعث این شده اند که برخی دانش آموزان به هدف افزایش قدرت تمرکز، حافظه و یا کمتر کردن ساعت خواب به مصرف یا سو مصرف برخی مواد غذایی یا دارویی رو بیاورند. در اینجا برخی از این موارد را لیست می کنم.

 ۱. قهوه: قهوه به دلیل کافئینی که دارد باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون، افزایش جریان خون مغزی، بهبود عملکرد حافظه و تمرکز، کاهش نیاز به خواب افزایش انرژی می شود. میزان مصرف قهوه، حداکثر روزانه دو کاپ (حداکثر ۲۰ گرم) می باشد. چنانچه از این حد عبور کنید،علاوه بر اعتیادی که به دوز بالای قهوه پیدا می کنید، دچار سردرد، تپش قلب، سرگیجه، سردرد، افت ناگهانی قند خون، ریفلاکس معده به مری و عوارض دیگر خواهید شد.

 ۲.دمنوش ها: دمنوش هایی مانند گل گاوزبان، بابونه و… اثرات اثبات شده ای در زمینه ی کاهش استرس و آرام بخشی دارند، اما مصرف بیش از حد این دمنوش ها هم بی ضرر نیست، چنانچه هر روز از این دمنوش ها استفاده کنید دچار نقص عملکرد آنزیم های کبد و آسیب کبدی خواهید شد، توصیه ی من به شما مصرف یک تا دو لیوان دمنوش در هر هفته می باشد، تا اثرات درمانی آن را با کمترین اثرات جانبی دریافت کنید.

 ۳. پروپرانولول و کلینیدیوم سی (کلردیازپوکساید): اگر یک سال قبل در مورد مصرف این دارو ها از من می پرسیدید، با توجه به شرح حال شما، توصیه به مصرف دوز پایینی از این دارو ها می کردم، اما با توجه به عوارض جانبی مشاهده شده، از این کار امتناع میکنم پروپرانولول و کلینیدیوم سی هر دو در کاهش اضطراب و استرس موثر هستند اما هر دو می توانند موجب افت هوشیاری، سردرد، افت ضربان قلب و افت فشار خون شوند، لذا تجویز این داروها فقط باید توسط پزشک متخصص اعصاب یا روان صورت بگیرد.

 ۳.ریتالین: آفَت این روزهای روانِ دانش آموزان که به طور گسترده ای توسط این قشر آسیب پذیر جامعه مصرف می شود ریتالین از مشتقات ماده مخدر ماری جوانا و هم خانواده شیشه است که در بیماری های خاص روانپزشکی آن هم با تنظیم دوز و مراقبت مصرف می شود. در صورت مصرف ریتالین به صورت خودسرانه باید به شما تبریک بگویم، چون میزان خواب شما در شبانه روز به ۱_۲ ساعت می رسد، خیلی خوشحال نشوید چونکه عوارض جانبی آن شما را قطعاً از مصرف این دارو منع خواهد کرد بعد اتمام اثر این دارو شما دچار خمیازه هایی خواهید شد که احساس دررفتگی فک خواهید کرد، سپس بی حالی و درد عضلات شروع خواهد شد، اما با کمال تعجب نمی توانید بخوابید، پرخاشگر و تحریک پذیر می شوید و به قول خودمانی، دنیا دور سرتان خواهد چرخید، برای خلاص شدن از این وضعیت شما یک قرص دیگر مصرف می کنید، این وضعیت ادامه پیدا می‌کند و طی چند روز به دلیل عدم خوابیدن به میزان کافی، دچار تغییرات خلق و خو، لاغری، کاهش تمرکز خواهید شد، که مجبور می شوید دوز دارو را بالاتر ببرید. اگر خوش شانس باشید و در این مرحله به مرکز درمان سو مصرف مواد مراجعه کنید، تا حدود زیادی درمان می شوید، اما متاسفانه خیلی از دانش آموزان از این مرحله هم فراتر می روند و به سیگار، شیشه، گل، هروئین و …. روی می آورند. (یاد دوستم افتادم که به خاطر تراز آزمون خود ، در نهایت سرنوشتش مرکز ترک اعتیاد رسید و حتی نتوانست کنکور بدهد) حال چه کنیم؟ ابتدا توصیه ی من به شما این است که فیزیولوژی بدن خود را بشناسید برای مثال من می دانم که صبح ها ساعت ۷ در پر انرژی ترین حالت ممکن هستم، پس درس های مهم را در آن ساعت می خوانم. ساعت ۱۴ دچار خواب آلودگی می شوم، پس از ساعت ۱۴ تا ۱۵ می‌خوابم، عصر ها تمرکزم کم می شود، پس درس های سبک تر را برای این زمان می گذارم، برای افزایش بهره وری و تمرکز در این ساعت،یک فنجان قهون مصرف می کنم، سپس در شب مجدداً انرژی ام افزایش پیدا می کند و درس های مهم را مجددا مطالعه میکنم از غذاهای سبک و کم چربی استفاده می کنم تا خون را کمتر سمت دستگاه گوارش ببرم همین توصیه های ساده باعث افزایش بهره وری و تمرکز من می شود.

امیدوارم با رعایت این اصول و نکات در دوران تحصیل، بدون اینکه به جسم یا روان خود آسیب بزنید، بتوانید بهترین عملکرد را از خود نشان دهید